بنده جزو کسانى هستم که از اوائل بر روى مدرک مستقل حوزه‌اى تکیه کردم، الان هم اصرار دارم. مدرک؛ خود حوزه با اعتبار خودش نه به اعتبار وزارت علوم؛ چون اعتبار حوزه عمیق‌تر، ثابت‌تر و مهمتر از اعتبار هر وزارتى است. با اعتبار خودش، حوزه مدرک بدهد. حالا اسم مدرک را هر چه میخواهند بگذارند. بعضى از دوستان اعتراض کردند که چرا می‏گریزید از اسم دکترا و کارشناسى ارشد و اسمش را گذاشته‌اید سطح سه و سطح چهار؛ اینها را من بحثى ندارم. اینها را بنشینند بحث کنند، هر جور تصمیم گرفتند، همان درست است؛ لیکن اصلِ مدرک را بنده قبول دارم.

اما مدرک‌زدگى آفت مدرک است. طلبه براى مدرک درس بخواند، این عیب بزرگى است. این، همان خط میانه‌ى تحول است. این، مدیریت تحول در زمینه‌ى مدرک. مدرک بدهید، اما از مدرک‌گرایى و مدرک‌زدگى که ما همیشه آن را عیب تعلیمات جدید می‏دانستیم، پرهیز کنید.

مقام معظم رهبری – 8/9/86 – بیانات در جمع اساتید، فضلا، مبلغان و پژوهشگران حوزه‏های علمیه‏ی کشور (دریافت متن کامل: فرمت doc ،فرمت pdf)

برادران عزیز! امروز کارهاى نشده و سؤالهاى بى‏جواب خیلى هست. از اولى که این انقلاب پیروز شد، هرجا رفتیم و هرکس آمد، دیدیم به ما مى‏گوید شما چه مى‏گویید؛ حرفتان چیست؛ ما باید پایه‏هاى تفکر اسلامى و جهان‏بینى اسلامى و مبانى نظام اسلامى و ارکان و خطوط اصلى انقلاب اسلامى - یعنى این تحول و از شکلى به شکل دیگر شدن - را توضیح بدهیم؛ بعد ارکان نظام جمهورى اسلامى و اقتصاد و سیاست و روابط جمعى و روابط فردى و اخلاق و فرهنگ و جایگاه علم را در آن توضیح بدهیم؛ همه‏ى اینها کار لازم دارد؛ جاى بسیارى از این کارها خالى است؛ اینها باید از حوزه‏ى علمیه بجوشد و سرریز بشود.

 مقام معظم رهبری - 1/12/70 - اجتماع طلاب و فضلاى حوزه‏ى علمیه‏ى قم‏ (دریافت متن کامل: فرمت doc ، فرمت pdf)

طلبه باید با دعا، با ذکر و با مناجات انس پیدا کند. طلبه باید زندگى خود را یک زندگى دینىِ محض بکند. طلبه باید دل خود را پاک و صاف کند، تا وقتى در مقابل انوار معرفت و توفیقات الهى قرار گرفت، تلألؤ پیدا کند؛

برادران! بدون اینها نمى‏شود. ما کسانى را داشتیم که از لحاظ علمى، مراتب بالایى هم داشتند و مغزشان قوى بود؛ اما دل و روحشان ضعیف و آسیب‏پذیر بود. وقتى این‏جا آن بنیه‏ى معنوى و دینى ساخته نشود، آن‏جا که پاى مقام و امکانات مادّى به میان مى‏آید، انسان مى‏لرزد؛ آن‏جا که پاى فداکارى به میان مى‏آید، انسان مى‏لرزد و نمى‏تواند جلو برود؛ آن وقت چه‏طور مى‏شود یک ملت و یک مجموعه را هدایت کرد؟ [...]

برادران عزیز! طلاب و فضلاى جوان! این بنیه در جوانى شکل مى‏گیرد. در جوانى خودتان را بسازید؛ شما روزگارهاى مهم و حساسى را در پیش خواهید داشت. این کشور و این نظام و این نهضت عظیم اسلامى در سطح عالم، به شماها احتیاج خواهد داشت؛ از لحاظ معنوى باید خودتان را بسازید.

البته نقشه، نقشه‏ى آسانى است؛ اما پیمودنش اراده مى‏خواهد. نقشه، یعنى تقوا؛ تقوا، یعنى پرهیز از گناه؛ یعنى اتیان واجبات و ترک محرمات؛ کار را با اخلاص انجام دادن و از ریا و فریب دور بودن. برخلاف آنچه که تصور مى‏شود، این کارها در دوران جوانى بسیار آسانتر است؛ به سن ماها که برسید، کار مشکلتر خواهد شد. بنابراین، ارزش تدین، یکى از آن ارزشهاست؛ این ارزش بایستى رعایت شود. نماز شب خواندن، نافله خواندن، دعا خواندن، ذکر گفتن، متوجه خدا بودن، زیارت رفتن، توسل کردن و به مسجد جمکران رفتن، سازنده است؛ اینها شما را پولادین خواهد کرد. نمى‏شود یک حوزه‏ى ایده‏آل داشته باشیم؛ در حالى که این چیزها در طلابش نباشد.

مقام معظم رهبری - 1/12/70 - اجتماع طلاب و فضلاى حوزه‏ى علمیه‏ى قم (دریافت متن کامل: فرمت doc ، فرمت pdf)

امروز شما باید بدانید و در جریان باشید که مثلاً در مقوله‏ى جامعه‏شناسى، در دنیا چه نظرات و چه ایده‏هایى هست و چه فکرهایى دارد مى‏جوشد. گاهى در این فکرها عناصر مطلوبى هست؛ آن را جذب کنید؛ عناصر نامطلوبى هم هست؛ قبل از آن‏که بیاید، دفاع مناسبش را آماده کنید و ذهنیت جامعه را واکسینه نمایید. این‏طور نباشد که وقتى آمد و یک عده رفتند و خواندند و طرفدار شدند، ما بگوییم بله، فلان کس در فلان قضیه این‏طور گفته و این مطلب به این دلیل و این دلیل و این دلیل، درست نیست؛ این‏که راه برخورد نیست!

پس، تحقیق و پژوهش و اطلاع و آگاهى از حقایق و معارف عالم و وضع علمى دنیا، از چیزهایى است که براى حوزه‏ى علمیه لازم است.

از جمله‌ى کارهائى که به نظر من خیلى خوب است، مقدارى توقعات از دولت اسلامى و نظام اسلامى مطرح شد با شکلهاى مختلف؛ خوب بعضى از اینها البته الان هیچ عملى نیست، تا وقتى که حوزه آن مرکزیت منسجم را پیدا بکند؛ یعنى حوزه سازماندهى‌اش جورى باشد که آن مرکزیت مدیر و متفکر و مسلط بر امور و مورد اعتماد همه، ان‌شاءاللَّه تکمیل بشود و شکل بگیرد، بعد میشود با او انسان تعامل کند؛ چون خیلى از این پیشنهادهائى که شد، احتیاج دارد به ظرفیتها و امکانات حوزه. فرض کنید بیایند از فضلاى حوزه استفاده کنند، از افکار حوزه استفاده کنند؛ خوب، با کى‌، کجا، چه جورى؟ و باید کار بشود؛ در حوزه باید کار بشود ان‌شاءاللَّه، که البته نتایج آن به آنجاها خواهد رسید و نظام اسلامى موظف است که از حوزه استفاده کند و این تعامل را داشته باشد؛ لیکن بخشى از تعاملهائى که ذکر شد، الان هم عملى است و ممکن است.

مقام معظم رهبری – 8/9/86 – بیانات در جمع اساتید، فضلا، مبلغان و پژوهشگران حوزه‏های علمیه‏ی کشور (دریافت متن کامل: فرمت doc ،فرمت pdf)

در شیوه‌ى آموزش، در شیوه‌ى پژوهش، در شیوه‌ى پذیرش، در کتاب درسى؛ همه‌ى اینها تحول می‏خواهد. نگوئید ده سال پیش، پانزده سال پیش لازم بود، این برنامه را نوشتیم. خیلى خوب، آن برنامه مال ده سال پیش بود، ببینید شکل تکمیل یافته‌ى این برنامه چیست؟ تحول یعنى این؛ یعنى به‌روز بودن، بهنگام جلو رفتن، از حوادث عقب نماندن.

البته حوزه‌هاى علمیه در برهه‌ى زمان معاصر به طور طبیعى کمى از زمان عقب ماندند. تقصیرى هم البته متوجه کسى از این جهت نیست؛ چون پیدایش انقلاب و سرعت تحولاتى که ناشى از پیدایش این برق عظیم در جامعه بود، همه چیز را عقب نگه داشت. روشنفکرى جامعه‌ى ما هم عقب است. دانشگاههاى ما هم از آنچه که باید باشند، عقبند. حوزه‌ى علمیه هم عقب است؛ یعنى متناسب با تحول جامعه‌ى ما، این تحول عظیمى که پیدا شد در همه‌ى اطراف خودش و در سطوح گوناگون و تا اعماق زیادى تأثیر گذاشت، از این تحول عقبیم. حوزه یک مقدارى عقب است، لیکن می‏تواند با سرعت لازم و با جدیت این را جبران کند.

مقام معظم رهبری – 8/9/86 – بیانات در جمع اساتید، فضلا، مبلغان و پژوهشگران حوزه‏های علمیه‏ی کشور (دریافت متن کامل)

یک مسئله این است که تحول را مدیریت کنید. ببینید آقایان و خواهران عزیز! تحول اجتناب‌ناپذیر است. تحول، طبیعت و سنت آفرینش الهى است؛ این را بارها من مطرح کرده‌ام، گفته‌ام. تحول رخ خواهد داد.

خوب، حالا یک واحدى را، یک موجودى را فرض کنیم که تن به تحول ندهد؛ از یکى از دو حال خارج نیست: یا خواهد مُرد یا منزوى خواهد شد. یا در غوغاى اوضاعِ تحول یافته مجال زندگى پیدا نمی‏کند، زیر دست و پا له میشود، از بین می‏رود؛ یا اگر زنده بماند، منزوى خواهد شد. مثل همان انسان جنگلى که در روزنامه‌ى امروز یا دیروز - این یکى دو روزها - خواندیم؛ یک آدمى است چهل سال پیش، رفته در جنگل مازندران و یک ارتباط خیلى ضعیفى دارد با محیط بیرون خودش؛ منزوى می‏شود.

می‏شود رفت، می‏شود از تحول دورى گزید، اما با انزوا. اگر حوزه بخواهد از تحول بگریزد، منزوى خواهد شد؛ اگر نمیرد، اگر زنده بماند. البته مایه‌ى دین مانع مردن می‏شود، اما منزوى خواهد شد؛ روزبه‌روز منزوى‌تر خواهد شد.

تحول حتمى است، منتها تحول دو طرف دارد: تحول در جهت صحیح و درست، تحول در جهت باطل و غلط. ما باید مدیریت کنیم که این تحول در جهت درست انجام بگیرد. این وظیفه‌ى مؤثرین در حوزه است. مدیران حوزه، فضلاى حوزه، صاحبنظران حوزه باید همتشان این باشد. از تحول نباید گریخت.

مقام معظم رهبری – 8/9/86 – بیانات در جمع اساتید، فضلا، مبلغان و پژوهشگران حوزه‏های علمیه‏ی کشور (دریافت متن کامل)