انتقاد خوب است، تخریب بد است؛ انتقاد خدمت است، تخریب خیانت است؛ نه خیانت به دولت، بلکه خیانت به نظام و خیانت به کشور است. نباید تخریب بکنند، انتقاد بکنند.

مقام معظم رهبری -2/6/87- دیدار رئیس‏جمهوری و اعضاى هیئت دولت (دریافت متن کامل: فرمت doc ، فرمت pdf)

در شنیدن انتقادها سعه‏ى صدر داشته باشید. یعنى واقعاً اگر انتقادى منصفانه است، با روى باز بپذیرید. حتّى من می‏خواهم به شما توصیه کنم که تخریب‏ها را هم تحمل کنید.

مقام معظم رهبری -2/6/87- دیدار رئیس‏جمهوری و اعضاى هیئت دولت

مقام معظم رهبری - 8/3/86 - دیدار نمایندگان هفتمین دوره مجلس شوراى اسلامى

در محیط دانشگاه، محیط دانشجوئى، نقد منصفانه و متقابلاً نقدپذیرى‏متواضعانه هر دو لازم است. جوان، آن هم دانشجو، در محیط علمى باید ذهنش و زبانش باز باشد؛ نقد کند؛ البته منصفانه باشد. نقد را با عیبجوئى و با عصبانیت و با بهانه‏گیرى نباید اشتباه کرد؛ اما نقادى باید کرد. در عین حال نقدپذیر هم باید بود. دیگران هم اگر از ما به عنوان دانشجو، به عنوان تشکل دانشجوئى نقد کردند، بپذیریم؛ یعنى تحمل کنیم؛ بپذیریم به معناى تحمل کردن است.

مقام معظم رهبری – 25/2/86 - دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسى مشهد

به انتقادها هم توجه کنید؛ [...] انتقاد با تخریب فرق دارد.

متأسفانه خیلیها تخریب میکنند، ولى اسمش را میگذارند انتقاد. آن جایى که واقعاً انتقاد است و کسانى با نظر خیرخواهانه، نقاط مثبتِ کارى را توجه میکنند و نقاط اشکالش را هم ذکر میکنند، اینها را با سعه‏ى صدر گوش بدهید؛ نه این که همه جا قبول کنید - چون ممکن است آن منتقد اشتباه کرده باشد - اما گوش کنید تا آن جائى که واقعاً درست است از شما فوت نشود. اینها چیزهایى است که قبلها عرض کرده‏ایم؛ حالا هم تأکید میکنیم. به بعضیها توجه شده، بعضى را هم باید بیشتر توجه بکنید.

یک مسئله هم [...] مسئله‏ى انتقاد و تخریب است.

مرز انتقاد و تخریب چیست؟ تخریب بکنند و اسمش را بگذارند انتقاد؛ یا از ما انتقاد بشود و ما تلقىِ تخریب از آن داشته باشیم. خب، باید مشخص بشود تخریب کدام است و انتقاد کدام است.

معناى انتقاد آن ارزشیابىِ منصفانه‏اى است که یک آدم کارشناس میکند؛ نقادى همین است دیگر. وقتى شما طلا را میبرید پیش یک زرگر که نقادى کند، او میگوید که آقا! این عیارش بیست است؛ یعنى عیار بیست را قبول میکند؛ حالا از بیست و چهار عیار - که طلاى خالص است - چهار عیار کم است. این شد نقادى. البته زرگر هم هست و وسیله‏ى نقادى را هم دارد. اما اگر چنانچه طلا را بردید مثلاً پیش یک آهنگر و او یک نگاهى کرد و آن را انداخت و گفت: آقا! اینکه چیزى نیست! این اسمش نقادى نیست. اولاً اصل طلا بودن این، انکار شده. خب، بالاخره مرد حسابى! حالا عیار بیست و چهار ندارد، عیار بیست که دارد؛ این را قبول کن! ثانیاً: شما که اهل این کار و آشناى این کار نیستى!

آدم متأسفانه مى‏بیند چیزهایى که به نام انتقاد از دولت و نقادى دولت، امروز گفته میشود، شکل همین تخریب را دارد: یعنى انکار امتیازات، قبول نکردن برجستگیها و کارهاى خوب، و درشت کردن و برجسته کردن ضعفها. خب بله، ضعف هست. هر دولتى بالاخره ضعف دارد؛ انسانها ضعف دارند دیگر؛ ضعفها را بگویند، قوّتها را بگویند. جمع‏بندىِ کار یک دولت، آن وقتى است که ضعفها و قوّتها را منصفانه پهلوى همدیگر قرار بدهند؛ آن وقت میشود جمع‏بندى کرد. نه اینکه بیایند یکسره بنا کنند به بدگویى کردن و انکار کردن همه‏ى خصوصیات.

بنده سه‏ تا نقطه‏ى اصلى را - حالا بیش از این نقاط وجود دارد - در اول عرایضم گفتم. خب این سه چیز را بگویند - آنچه که در زمینه‏ى روحیه‏ى دولت و گفتمان اساسىِ دولت هست، آنچه در زمینه‏ى نوع عملکرد دولت هست، آنى که در زمینه‏ى خلقیات دولتىِ مجموعه‏ى دست‏اندرکار هست - بعد بگویند بله، آنجا هم فلان کار ضعف دارد؛ این اشکالى ندارد. این را با گوش جان بایستى شنید و پذیرفت. اما اینها نباید با بى‏ملاحظه‏گى، ندیده گرفتن و بى‏اعتنایى کردن و حتّى بعضى از نقاط قوّت را به عنوان نقطه‏ى ضعف معرفى کردن، همراه باشد.

مقام معظم رهبری - دیدار رئیس‏جمهوری و اعضاى هیئت دولت – 2/6/87

انتقاد دو گونه است. علامتِ دلسوزانه بودن انتقاد این است که وقتى انسان انتقاد را بیان مى‏کند، نقطه‏ى قوّت را هم در کنار او بیان کند تا معلوم بشود که بناى نظر شخصى، بناى انتقام‏گیرى و بناى اذیت کردن ندارد؛ والّا اگر ما یک مجموعه‏اى داشته باشیم که نقاط قوّت و نقاط ضعفى هم دارد، آن وقت در بیان انتقاد، نقاط قوّتش را اصلاً در نظر نگیریم و به زبان نیاوریم، بعد یک یا دو یا ده‏تا از نقاط ضعف را همین طور بنا کنیم گفتن؛ معلوم است که تضعیف خواهد شد. علامت این که نمى‏خواهیم تضعیف کنیم، این است که نقاط قوت را هم بیان کنیم.

مقام معظم رهبری - 8/3/86 - دیدار نمایندگان هفتمین دوره‏ی نمایندگان مجلس شورای اسلامی